Pierwsze zielniki z zasuszonych okazów wykonali: włoski fizyk i botanik Luca Ghini z Bolonii i jego uczniowie Andrea Cesalpino i Ulisses Aldrovandi. W tym czasie Joseph Pitton de Tournefort upowszechnił termin herbarium, do końca XVIII wieku oznaczający również dzieła drukowane.
Mgr. Mariola Kukier- Wyrwicka z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego pisze tak: (cytuję za stroną http://www.zielnik.biol.uw.edu.pl/ )
Najstarsze, zachowane do dziś, prywatne zielniki roślinne należały do: Gerarda Cibo (1532, Rzym), J. Giraulta (1558, Paryż), Ulissesa Aldrovandiego (1551-1605, Bolonia), K. Ratzerberga (1554-1559, Kasel), Andrea Cesalpino (1563, Florencja). Zbiory zielnikowe są także gromadzone przez instytucje publiczne. Najstarsze herbaria posiadają: Ogród Botaniczny w Bolonii (1568 r.), Ogród Botaniczny Uniwersytetu w Padwie (1545) i holenderski Wielki Zielnik w Lejdzie (L), założony w 1575 r.
W Polsce pierwsze roślinne zielniki należały do Anny Wazówny, córki Jana III Wazy (żyła w latach 1568-1625). Zielnik ten, przechowywany w zbiorach Radziwiłłów w Nieświeżu, został zniszczony w czasie II wojny światowej. W Bibliotece Narodowej w Warszawie znajduje się zielnik Georga Andreasa Helwinga, zbierany na przełomie XVII i XVIII wieku, a w Zielniku Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego jest przechowywany zielnik wykonany przez Ernesta Boretiusa pod kierunkiem Helwinga.
Pierwsze herbaria tworzyli przede wszystkim lekarze i naukowcy, co wiązało się z ich pracą. Naukowe zbiory zielnikowe zaczęto gromadzić po powstaniu pierwszych katedr nauczania historii naturalnej na uniwersytetach. Jednym z najstarszych jest herbarz zgromadzony przez Sylwiusza Boccone w XVII wieku, przechowywany w Zielniku Muzeum Przyrodniczego Uniwersytetu Wrocławskiego. Pierwsze polskie naukowe zbiory zielnikowe zgromadzone nie przez osobę prywatną, lecz przez instytucję znajdują się w Zielniku Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, założonym w 1870 r.
Od końca XVIII wieku do czasów współczesnych, obok uczonych takich jak Karol Linneusz, czy Karol Darwin, a w Polsce Marian Raciborski, czy Władysław Szafer, których herbaria miały ściśle naukowy cel, zbieraniem roślin zajmowali się także pasjonaci roślin niezwiązani z naukami przyrodniczymi, jak: Jan Jakub Rousseau i Johann Wolfgang Goethe. W Polsce, bardzo często, bogato opisane herbarze tworzyły dobrze wykształcone kobiety, które doskonaliły wiedzę własną oraz dzieliły się nią, często wypełniając w ten sposób narzucony sobie obowiązek społecznej „pracy u podstaw”. Z herbarza i bogatej biblioteki Anny Jabłonowskiej w Siemiatyczach korzystał Jan Krzysztof Kluk (żył w latach 1739-1796), autor m.in. „Dykcjonarza roślinnego” – kompendium wiedzy botanicznej tamtej epoki oraz wielu innych prac, które znacznie przyczyniły się do poszerzenia wiedzy dotyczącej nauk przyrodniczych. Jedne z najciekawszych zbiorów należały do księżnej Izabeli Czartoryskiej (ocalałe karty tego zielnika znajdują się w zbiorach Biblioteki Czartoryskich Muzeum Narodowego w Krakowie). Niezwykle bogaty herbarz zebrany „z pól, łąk i lasów, nadniemeńskich miejscowości (...)” z roślinami zaopatrzonymi w nazwy łacińskie, polskie oraz ludowe stworzyła Eliza Orzeszkowa. Robiła ona także ozdobne kompozycje z suszonych roślin naklejanych na kartach. Duży zbiór takich prac przekazała na aukcję przeprowadzoną na rzecz ubogiej ludności w Galicji.Tutaj link do ciekawego artykułu na temat drugiej młodości zielników dzisiaj:
http://wyborcza.pl/1,75476,6515437,Do_czego_dzis_sluza_zielniki.html
Tutaj obrazy- zielniki Małgorzaty Drozd
http://www.zielniki.com/pl
Tutaj skan starodruku zielnika magicznego Józefa Rostafińskiego
http://delta.cbr.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=147&from=pubstats
Tu zielnik Linneusza
http://www.biol.uw.edu.pl/linneusz/
Tu międzynarodowy indeks zielników
http://sciweb.nybg.org/science2/IndexHerbariorum.asp
A tutaj zielnik wspominanego już Szymona Syrenniusa
http://www.zielnik-syrenniusa.art.pl/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz